Đàm phán Mỹ - Trung tại London đối mặt bất đồng mới
Các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc diễn ra trong tuần này tại London (Anh) dự kiến sẽ tập trung giải quyết một loạt tranh chấp mới đang làm gia tăng căng thẳng song phương, đe dọa phá vỡ thỏa thuận đình chiến mong manh về thuế quan.
Tháng trước tại Geneva (Thuỵ Sĩ), phái đoàn đàm phán Mỹ và Trung Quốc đã đồng ý tạm hoãn trong 90 ngày phần lớn các mức thuế quan trên 100% mà họ từng áp đặt lên nhau trong bối cảnh cuộc chiến thương mại leo thang, vốn đã làm dấy lên lo ngại sâu sắc về nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu.
Tuy nhiên, kể từ đó, Washington và Bắc Kinh liên tục khẩu chiến gay gắt về một số vấn đề nhạy cảm như chất bán dẫn tiên tiến phục vụ trí tuệ nhân tạo (AI), đất hiếm - nguyên liệu thiết yếu cho ngành công nghiệp ô tô và quốc phòng, cùng chính sách thị thực dành cho sinh viên Trung Quốc theo học tại các trường đại học Mỹ.
 |
| Xe tải di chuyển qua các container chất đống tại một bến container ở Nam Kinh, tỉnh Giang Tô, miền đông Trung Quốc vào ngày 3/6/2025 (Ảnh: AP) |
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có cuộc điện đàm kéo dài với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày 5/6 nhằm nỗ lực đưa quan hệ hai nước trở lại quỹ đạo tích cực. Ngày hôm sau, ông Trump thông báo trên mạng xã hội rằng các cuộc đàm phán thương mại sẽ chính thức bắt đầu vào ngày 9/6 tại London.
Công nghệ: Điểm nghẽn lớn nhất
Những căng thẳng mới nhất bắt đầu chỉ một ngày sau khi hai bên công bố thỏa thuận “đình chiến” tại Geneva, Thuỵ Sĩ vào ngày 12/5 về việc “tạm hoãn” áp thuế trong vòng 90 ngày.
Bộ Thương mại Mỹ đã ban hành hướng dẫn mới, cảnh báo rằng việc sử dụng chip AI Ascend của Huawei, tập đoàn công nghệ hàng đầu Trung Quốc, có thể vi phạm các quy định kiểm soát xuất khẩu của Mỹ. Lý do được đưa ra là các con chip này có khả năng được phát triển dựa trên công nghệ Mỹ, bất chấp những hạn chế về xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc.
 |
| Một cửa hàng nhượng quyền thương mại của Huawei tại Bắc Kinh vào ngày 28/4/2023. (Ảnh AP) |
Phản ứng trước động thái này, chính phủ Trung Quốc bày tỏ sự không hài lòng. Một trong những bất bình lớn nhất của Bắc Kinh trong những năm gần đây chính là các biện pháp của Mỹ nhằm cản trở doanh nghiệp Trung Quốc tiếp cận công nghệ, đặc biệt là thiết bị và quy trình sản xuất chất bán dẫn tiên tiến.
Người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố: “Phía Trung Quốc kêu gọi Mỹ lập tức sửa chữa những hành vi sai trái của mình”.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick, người không tham dự vòng đàm phán Geneva, dự kiến sẽ có mặt tại London để đàm phán với phái đoàn Trung Quốc lần này. Một số nhà phân tích nhận định sự hiện diện của ông Lutnick thể hiện thiện chí của Mỹ trong việc lắng nghe các mối quan ngại từ phía Trung Quốc liên quan đến kiểm soát xuất khẩu.
Trung Quốc phát tín hiệu nới lỏng kiểm soát đất hiếm
Một lĩnh vực mà Trung Quốc đang nắm ưu thế vượt trội là khai thác và chế biến đất hiếm – nhóm khoáng sản quan trọng không chỉ đối với ngành ô tô mà còn với hàng loạt lĩnh vực khác như sản xuất robot hay thiết bị quân sự.
Kể từ tháng 4, chính phủ Trung Quốc yêu cầu các doanh nghiệp phải xin giấy phép để xuất khẩu 7 loại nguyên tố đất hiếm. Điều này đã gây ra tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng, khiến nhiều hãng sản xuất ô tô trên toàn cầu rơi vào tình trạng hoảng loạn. Khi nguồn dự trữ cạn kiệt, một số nhà sản xuất thậm chí lo ngại phải tạm ngừng sản xuất.
 |
| Công nhân sử dụng máy móc để đào tại một mỏ đất hiếm ở huyện Ganxian, tỉnh Giang Tây, miền trung Trung Quốc vào ngày 30/12/2010. (Ảnh: AP) |
Mặc dù không đề cập trực tiếp đến vấn đề đất hiếm, Tổng thống Trump vẫn lên mạng xã hội công kích Trung Quốc: “Tin xấu là Trung Quốc – có lẽ không khiến ai bất ngờ – ĐÃ HOÀN TOÀN VI PHẠM THỎA THUẬN VỚI CHÚNG TA”, ông Trump đăng vào ngày 30/5.
Phản ứng trước làn sóng chỉ trích, Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 1/6 cho biết họ đang xử lý những quan ngại này – không chỉ từ phía Mỹ mà còn từ các doanh nghiệp châu Âu. Trong tuyên bố, bộ này cho biết đã phê duyệt một số đơn xin xuất khẩu và sẽ “tiếp tục đẩy mạnh phê duyệt các hồ sơ tuân thủ quy định.”
Diễn biến trên cho thấy vấn đề đất hiếm có thể là “con bài chiến lược” mà Trung Quốc sử dụng để đáp trả các biện pháp thuế quan hay các động thái khác từ phía Mỹ.
Kế hoạch thu hồi thị thực sinh viên làm gia tăng căng thẳng
Thị thực sinh viên, vốn không phải là trọng tâm trong các cuộc đàm phán thương mại, nay lại nổi lên như một điểm nóng mới trong quan hệ song phương.
Bộ Thương mại Trung Quốc đã nêu vấn đề này khi được hỏi về cáo buộc rằng Bắc Kinh đã vi phạm thỏa thuận tại Geneva. Đại diện Bộ Thương mại Trung Quốc khẳng định Mỹ đã làm suy yếu thỏa thuận bằng cách ban hành các hướng dẫn mới về kiểm soát xuất khẩu chip AI, ngừng bán phần mềm thiết kế chip cho Trung Quốc và tuyên bố thu hồi thị thực của sinh viên Trung Quốc.
 |
| Sinh viên Trung Quốc xếp hàng bên ngoài Đại sứ quán Mỹ để xin phỏng vấn thị thực (Ảnh: AP) |
Trong tuyên bố ngày 28/5, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio khẳng định Washington sẽ “kiên quyết thu hồi thị thực của sinh viên Trung Quốc, bao gồm những người có liên hệ với Đảng Cộng sản Trung Quốc hoặc đang theo học trong các lĩnh vực nhạy cảm".
Theo số liệu thống kê, trong năm học 2023-2024, có hơn 270.000 sinh viên Trung Quốc theo học tại các trường đại học ở Mỹ – con số thể hiện mối liên kết giáo dục sâu rộng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Theo: vietnamfinance.vn
